Bialystok

abi11 2009-08-16

Forma przestrzenna dziedzińców w wieku XVIII
Rycina - Pałac Branickich

Rycina -
Pałac Branickich

Część północno - wschodnią założenia pałacowo - ogrodowego Branickich w Białymstoku stanowią dziedzińce: wstępny, honorowy, dziedziniec przy Arsenale oraz teren dawnych ogrodów oranżeriowych. Dziedzińce i ogrody oranżeriowe były kształtowane przez hetmana Branickiego równolegle z rozbudową całego założenia rezydencjonalnego.

Dziedziniec honorowy ograniczały: korpus główny pałacu oraz dwie oficyny pałacowe - oficyna gościnna ze stajnią po północnej stronie dziedzińca oraz oficyna kuchenna z wozownią po stronie wschodniej . Dziedziniec wstępny oddzielony był od honorowego niskim murkiem i w całości otoczony ogrodzeniem wykonanym z drewnianych przęseł, mocowanych pomiędzy murowanymi, tynkowanymi słupami. Na jego terenie znalazły się dwa obszerne trawniki z fontannami we wgłębnikach.
Osiemnastowieczny projekt pawilonu studni przy dziedzińcu wstępnym

Osiemnastowieczny
projekt paw...

abi11 2009-08-16

Znaczne nasilenie prac na dziedzińcach pałacowych miało miejsce w 1738 r. Urządzano wówczas dziedziniec wstępny i wzniesiono bramę wjazdowa na dziedziniec honorowy według projektu Jana Henryka Klemma. W drugiej połowie lat 50. ponownie objęto pracami dziedzińce. W 1758 r. przeniesiono reprezentacyjną bramę wjazdową w miejsce jej obecnej lokalizacji, a zamiast niej - pomiędzy dziedzińcem wstępnym i honorowym ustawiono dwie monumentalne rzeźby dłuta Jana Chryzostoma Redlera przedstawiające Herkulesa walczącego ze smokiem i Herkulesa walczącego z hydrą. W czasach hetmana Branickiego dziedziniec honorowy był wybrukowany, co odnotowano w inwentarzu spisanym po śmierci hetmana:

Dziedziniec ten [wstępny] opiera się o oficyny pałacowe i o dziedziniec przed pałacem brukowany, którego wjazd przyozdobiony jest znacznej wielkości z kamienia robionymi dwoma Herkulesami.

Nie wiadomo, jaką nawierzchnię miał wówczas dziedziniec wstępny. Dziewiętnastowieczne fotografie dziedzińców pałacowych ...

abi11 2009-08-16

Nie wiadomo, jaką nawierzchnię miał wówczas dziedziniec wstępny. Dziewiętnastowieczne fotografie dziedzińców pałacowych pokazują, że były one wówczas częściowo pokryte brukiem ułożonym w charakterystyczne pasy. Trudno jednak stwierdzić, czy jest to jeszcze bruk osiemnastowieczny, czy nowszy, ułożony w XIX wieku.
Stan istniejący dziedzińców

Obecna forma dziedzińców została ukształtowana w trakcie powojennych prac rewaloryzacyjnych. Dziedziniec honorowy wypełniony jest nawierzchnią utwardzoną (kostka granitowa, beton). Wzdłuż murku oddzielającego dziedziniec wstępny od honorowego znajduje się pas trawnika na którym rosną pojedyncze drzewa i krzewy.
Dziedziniec wstępny, lokalizacja

Dziedziniec wstępny,
lokalizacja

Dziedziniec wstępny ograniczony jest murem, nadbudowanym w okresie powojennym, ale na historycznych fundamentach. Wjazd główny na dziedziniec prowadzi poprzez Bramę Wielką, do ogrodzenia dziedzińca przylegają dwa pawilony osiemnastowiecznych studni. Od strony ul. Leg...

abi11 2009-08-16

Część centralną dziedzińca stanowią dwa rozległe trawniki. Wzdłuż ogrodzenia dziedzińca rośnie szpaler starych lip oraz samosiew klonów, robinii i innych gatunków.
Koncepcja rewaloryzacji dziedzińca wstępnego

Koncepcja rewaloryzacji na tym etapie dotyczy przede wszystkim dziedzińca wstępnego Koncepcja rewaloryzacji zakłada przywrócenie stanu dziedzińca wstępnego, znanego z rysunku Pierra Ricauda de Tirregaille'a z lat 50. XVIII w. Zaproponowano odtworzenie dwóch dużych kwater z fontannami we wgłębnikach na dziedzińcu. W kompozycję tych kwater oprócz fontann i płaszczyzn trawnika wpleciona jest bordiura kwiatowa oraz pasma miału ceglanego.
Koncepcja rewaloryzacji dziedzińca wstępnego, D. Sikora, H. Gałka, 2007 r.

Koncepcja rewaloryzacji
dziedzińca wstępnego,
D. Sikora, H. Gałka,
2007 r.

Na drodze prowadzącej do pałacu zaproponowano nawierzchnię z kamienia polnego "kocie łby" - zgodnie z historycznym pierwowzorem.

Na alejkach bocznych, wzdłuż ogrodzenia, proponuje się na...

abi11 2009-08-16

Na alejkach bocznych, wzdłuż ogrodzenia, proponuje się nawierzchnię żwirową. Ważnym elementem w koncepcji rewaloryzacji dziedzińca wstępnego są pawilony studni. W pawilonie od strony ul. Legionowej proponuje się umiejscowienie informacji turystycznej, natomiast w pawilonie od strony ul. Mickiewicza - ekspozycji archeologicznej, poświęconej historii pałacu i ogrodu hetmana Branickiego. Ze względu na swoją funkcję pawilony te powinny być dostępne od strony dziedzińca wstępnego. Zaproponowano dojścia do nich w formie żwirowych ścieżek oraz placyków przedwejściowych.

Proponuje się uzupełnić nasadzenia lip wzdłuż ogrodzenia oraz usunąć drzewa kolizyjne (samosiew). Na terenie dziedzińców nie przewiduje się oświetlenia. Dopuszcza się jedynie możliwość delikatnej iluminacji posągów Herkulesa.