na wzgórzu zamkowym Iłża 24.10.2010

na wzgórzu zamkowym Iłża 24.10.2010

Niektórzy badacze uważają, iż początki zamku sięgają końca XIII wieku, gdy w drewnianym grodzie wzniesiono murowaną, okrągłą wieżę. Nie zostało to jednak w pełni dowiedzione. Pewne jest natomiast, że całkowitej przebudowy grodu w zamek dokonał w I pol. XIV wieku biskup krakowski Jan Grot. Rezydencja była główną siedzibą administracyjno-sądową na sporym obszarze będącym we władaniu biskupów krakowskich.
- lata 1327-1347 - budowa zamku murowanego
- 1334 r. - pierwsza wzmianka w dokumentach o zamku w Iłży
- ok. poł. XIV w. - wojska króla Kazimierza Wielkiego bezskutecznie oblegały zamek
- koniec XIV w. - bp Florian Mokrski otoczył miasto i zamek murem obronnym z wieżami
- II poł. XV w. - zamek najechał brat cioteczny bp Zbigniewa Oleśnickiego, Jan Krzyżanowski. Porwał on Jadwigę Księską, którą przeznaczono na żonę synowca Oleśnickiego
- XVI w. - po wielkim pożarze zamek odbudował bp Jan Konarski
- ok. 1560 r. - po gruntownej przebudowie przez bp Filipa Padniewskiego zamek stał się piekną renesansową rezydencją otoczoną fortyfikacjami bastejowymi. Dawne przedzamcze zamienione zostało w zamek dolny. Nad całością wciąż górowała wieża - praktycznie jedyna pozostałość starej średniowiecznej warowni
- I poł. XVII w. - kolejna rozbudowa dokonana przede wszystkim przez bp Marcina Szyszkowskiego. Zamek górny zwieńczony został attyką, a wieża zyskała nowy hełm. Powstała wtedy kurtyna północna, basteja w narożniku północno-zachodnim oraz kilka budynków gospodarczych
- 1655 r. - podczas "potopu" Szwedzi zajęli bez problemu Iłżę. Sam zamek nie był broniony lecz tylko miasto. Widać obiekt pełnił bardziej funkcję rezydencjonalną niż obronną. Rok później opuszczając Iłżę i idąc na Warszawę, spalili wszystko co tylko mogli. Dzieła zniszczenia dokończył w kolejnym roku książę Siedmiogrodu Jerzy II Rakoczy
- od 1670 r. - po wielkich zniszczeniach zamek odbudowywali kolejni biskupi Andrzej Trzebicki, Jan Lipski, Andrzej Załuski, Kajetan Sołtyk
- 1782 r. - mieszczanie wybudowali na wzgórzu zamkowym zachowaną do dziś kaplicę
- 1789 r. - ówczesna lustracja mówi o złym stanie: podłogi pognite, okna bez szyb, brak drzwi, piece rozwalone. Tylko dach był w miarę dobry, bo kładziony w roku 1782. W komnatach zamkowych nikt już nie mieszkał, a obiekt wykorzystywano w celach gospodarczych. W dawnym więzieniu pod basztą przechowywano smołę, na dziedzińcu znajdowały się 3 kurniki, 2 chlewy i 1 stajnia.
- 1791 r. - wschodnia część zamku została zniszczona przez pożar co niedługo potem spotkało całą warownię
- XIX w. - zaborcy austriaccy urządzili w ruinach szpital wojskowy. Później mieszkańcy Iłży uporządkowali kilka komnat i wykorzystywali je do zabaw publicznych. Podczas jednej z nich wybuchł pożar, który zniszczył zachowane jeszcze portrety kolejnych właścicieli zamku
- 1837 r. - ruiny na licytacji kupił Jan Tadeusz Lubomirski. Planował odbudować zamek
- 1909 r. - Zdzisław Lubomirski przekazał obiekt Towarzystwu opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie
- 1911 r. - pierwsze prace zabezpieczające ruiny
- ok. 1920 r. - na bastei powyżej kapliczki postawiono duży krzyż na cześć odzyskania niepodległości. Ruiny były pilnowane i bardzo dobrze utrzymane. Na przedzamczu odbywały się zabawy
- po 1939 r. - niemieccy okupanci wydzierżawili zamek niejakiemu Janowi Kuliukowi, który pasł tam krowy. Nastąpił okres dewastacji ruin
- 1960 r. - basztę opasano dwiema obręczami wzmacniającymi
- Później przeprowadzano szereg prac archeologicznych i konserwatorskich. W planach była odbudowa zamku, ale nie dokonano tego z powodu braku funduszy