Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Obozowa toaleta

Auschwitz II – Birkenau

Drugi obóz zespołu KL Auschwitz stał się szybko przede wszystkim miejscem masowej eksterminacji, największym niemieckim obozem zagłady. To tutaj zginęła przeważająca liczba ofiar KL Auschwitz – ponad milion osób. Tu były specjalnie zaprojektowane i wzniesione zespoły komór gazowych z krematoriami (najpierw prowizoryczne, w adaptowanych domkach chłopskich, zachowanych na jego terenie, a następnie specjalnie dla tego celu wybudowane).

Komendantami byli tam w czasie autonomii obozu (listopad 1943 – listopad 1944):

SS-Sturmbannführer Friedrich Hartjenstein – od listopada 1943 do 8 maja 1944
SS-Hauptsturmführer Josef Kramer – od 8 maja 1944 do 25 listopada 1944
Budowę obozu rozpoczęto w październiku 1941 siłami więźniów i jeńców radzieckich, osadzonych w Auschwitz, realizując rozkaz Himmlera z czasu jego pierwszej wizytacji obozu Auschwitz w marcu tego roku. W dokumentach niemieckich Auschwitz II nosił aż do wiosny 1944 nazwę obozu jenieckiego (Kriegsgefangenenlager) i choć funkcji tej nigdy nie pełnił, to plany zakładały wystawienie w nim 174 baraków murowanych dla pomieszczenia 100 000 jeńców radzieckich.

Obecnie historycy, za wyczerpującymi badaniami Franciszka Pipera, oceniają, że ogółem do obozu trafiło co najmniej 1,3 miliona osób, w tym:

1,1 mln Żydów;
do 150 tysięcy Polaków;
23 tysiące Romów;
i ponad 30 tysięcy osób innych narodowości.