(0)
Niezwykły kościół św. św. Piotra i Pawła (Šv. Petro ir Povilo bažnyčia; Antakalnio g. 1) zaliczany jest do najcenniejszych zabytków Wilna. Zespół kościelno-klasztorny wystawił hetman polny litewski Michał Kazimierz Pac.
Prace budowlane realizowane wedle projektu wybitnego krakowskiego architekta Jana Zaora przez równie znakomitego budowniczego wileńskiego Jerzego Ertlego zajęły niedługi okres 1668–1676; wystrojem wnętrza zajęli się Włosi Pietro Perti i Giovanni Maria Galli. Konsekracja nastąpiła w 1701 r. Klasztor istniał do 1832 r., gdy został poddany kasacie w ramach represji popowstaniowych. Mimo to świątynia nie została zamknięta, działała także w dobie ZSRR, gdy pełniła rolę prokatedry wileńskiej (w katedrze była „galeria malarstwa”). W 1987 r. odbyły się tu główne uroczystości sześćsetlecia chrztu Litwy.Pacowie, którzy ufundowali także wielki zespół klasztorny w Pożajściu pod Kownem, należeli do najbogatszych rodzin litewskich. Kościół na Antokolu miał być nadto votum za ustąpienie Rosjan i uratowanie życia hetmana pojmanego przez skonfederowane wojsko.
Fasada, jakkolwiek stonowana, ma charakter monumentalny. Zdobi ją ła- ciński napis Regina Pacis funda nos in pace (Królowo Pokoju, umacniaj nas w pokoju), przypominający także – poprzez grę słów – o fundatorach. Wejście prowadzi przez wspaniały portal, ozdobiony herbem Paców (Gozdawa) oraz figurami aniołów, trzymającymi atrybuty św. Piotra – miecz i klucze.
Pod progiem pochowany został Michał Kazimierz Pac – na tablicy umieszczono inskrypcję Hic iacet peccator (Tu leży grzesznik). Wnętrze kościoła pod względem bogactwa sztukaterii i innych dekoracji nie ma sobie równych w całej Europie, zwłaszcza że zachowało się w stanie niezmienionym. Naliczono tu ponad 2 tys. rzeźb figuralnych, w tym kilkadziesiąt całopostaciowych (wszystkie są dziełem Pietro Pertiego). Dopełniają je piękne ornamenty i sztukaterie Giovanniego Marii Galliego. Wszystkie sklepienia, ściany, wnętrze kopuły, kaplice wydają się dosłownie wypełnione zdobieniami, które łączą się w złożone kompozycje, ukazujące wątki nowotestamentowe, hagiograficzne i historyczne. Jedynym mankamentem jest brak ołtarza głównego, którego nie zdążono wybudować.
W 1803 r. Giovanni Beretti i Nicola Piano podjęli próbę sfinalizowania projektu, lecz wykonali jedynie cztery rzeźby ołtarzowe – ambonę w kształcie łodzi i dwa ołtarze boczne. Dzisiejszy ołtarz główny nie ma nic wspólnego ze znakomitym projektem pierwotnym i wyróżnia się „jedynie” obrazem Franciszka Smuglewicza Pożegnanie św. Piotra ze św. Pawłem.
Sklepienie nawy głównej ozdobione jest freskami, ujętymi w stiukowe ramy (późniejszymi niż same malowidła) nieznanego autorstwa. Ukazują one spotkanie Chrystusa ze św. Piotrem oraz scenę strącenia Szymona Maga. Nad wejściem do zakrystii wisi XVII-wieczny cenny obraz Ukrzyżowanego, który hetman Pac zabierał na wyprawy wojenne. Warto też zajrzeć do kaplic. Ponad wejściami do nich umieszczono personifikacje ośmiu błogosławieństw.
Plac przed kościołem został nazwany placem Jana Pawła II, dla upamiętnienia wizyty papieża na Litwie.
