Żychlin, przy gróbie skrzynkowym

Żychlin
Miasto położone nad rzeką Słudwią. Odległe tradycje osadnicze Żychlina sięgają XII w., kiedy to powstał średniowieczny gród obronny. Miasto znane jest z zakładów przemysłu elektrotechnicznego „EMIT”, założonych w 1922 r. W Żychlinie zachowała się XIX-wieczna zabudowa mieszczańska, (niektóre domy do dziś posiadają oryginalne żelazne okiennice z datą ich budowy). W rynku znajduje się murowany, późnobarokowy kościół p.w. śś. Piotra i Pawła z 1782 roku, (rozbudowany w roku 1838 i 1911). Obok jest dzwonnica i plebania z XIX wieku. Na skwerze przed kościołem, podczas okupacji hitlerowskiej, odkryto przypadkowo grób skrzynkowy z okresu kultury łużyckiej (V w. p.n.e.). W jego wnętrzu odnaleziono naczynia gliniane i przedmioty wykonane z brązu. Przy ulicy Kilińskiego znajduje się budynek XIX-wiecznej synagogi, będący pamiątką po żychlińskich Żydach. W czasie II wojny światowej w tym miejscu istniało getto. Na terenie miasta, w północno-wschodniej jego części zachował się cmentarz żydowski o pow. około 1,25 ha. Warto także wspomnieć o klasycystycznej, w kształcie rotundy, kaplicy grobowej Orsettich (XIX w.) usytuowanej na żychlińskim cmentarzu grzebalnym.