Kowalik to ptak wielkości wróbla. Kształt jego ciała jest wydłużony, dziób dłutowaty, stosunkowo długi. Wierzch ciała jest szaroniebieskawy, brzuch jasny, od rudawego po brudno białawy. Przez oko przebiega czarna przepaska, sięgająca karku, podgardle i policzki są białe. Na bokach ciała pod skrzydłami widoczne są rudawe plamy - najbardziej zaznaczone u samców. Ogon kowalika jest nieproporcjonalnie krótki, spodnie pióra ogonowe są czerwonobrązowe i widnieją na nich białe plamki.
Kowaliki to ptaki bardzo ruchliwe i osobliwe. Poruszają się po gałęziach i po pniach bez podpierania się ogonem, jak to czynią dzięcioły i pełzacze, do tego jako jedyne z naszych ptaków potrafią schodzić po pionowym pniu głową skierowaną w dół, niejako drwiąc z prawa grawitacji. Kowalik odzywa się bardzo charakterystycznie: tłit… tłit… tłit… natomiast jego śpiew to przeciągający się tłiiii… tłiiiii… tłiiiii…, nie do pomylenia z żadnym innym głosem naszych ptaków.https://ptasieogrody.pl/wiki/Kowalik