Jan Ámos Komenský

Jan Amos Komeński, Comenius, Komeniusz (ur. 28 marca 1592 w Nivnicach, zm. 15 listopada 1670 w Amsterdamie) – czeski pedagog, filozof, reformator i myśliciel protestancki, senior generalny braci czeskich w latach 1648–1670.
Całe życie poświęcił praktycznej działalności wychowawczej, układaniu podręczników szkolnych i teoretycznemu opracowywaniu zagadnień pedagogicznych, a szczególnie dydaktycznych. Twórca i propagator jednolitego systemu powszechnego nauczania, położył podwaliny pod współczesne zasady pedagogiki. Zalecał objęcie nauczaniem wszystkich niezależnie od płci i stanu, a także nauczanie w języku ojczystym (nauka łaciny miała być wprowadzana później).

Między 1628 a 1656 rokiem (z przerwami na wyjazdy do Anglii, Siedmiogrodu i Elbląga) mieszkał w Lesznie, gdzie pracował, jednocześnie będąc profesorem leszczyńskiego gimnazjum, zwanego Laesneum, które dzięki niemu stało się bardzo znanym oraz chętnie wybieranym miejscem pobierania nauk przez polską i zagraniczną młodzież. W Lesznie wydał swoje najważniejsze dzieła m.in. słynny podręcznik do nauki języka łacińskiego pt. Janua linguarum reserata, tłumaczony na kilkanaście języków. Dzięki protekcji Leszczyńskich działalność Gimnazjum odbiła się głośnym echem w świecie nauki. W okresie od 1637 do 1641 roku sprawował funkcję rektora Laesneum.

W latach 1642–1648 mieszkał w Elblągu, a w latach 1644–1645 wykładał filozofię w Gimnazjum Elbląskim.

Jego poglądy głosiły wiarę w dobrobyt i naprawę ludzkości poprzez rozpowszechnianie wiedzy. Zwalczany przez Kościół katolicki schronił się w Polsce w Lesznie u Rafała Leszczyńskiego. Od 1656 roku żył i mieszkał w Amsterdamie, gdzie zmarł. Pocho­wany został w kalwińskim kościele w Naarden na przedmieściach Amsterdamu