„Odjazd” – pomnik upamiętniający Kindertransporty

W maju 2009 r. w centrum miasta, tuż przy Dworcu Głównym w Gdańsku (ul. Podwale Grodzkie) stanął pomnik upamiętniający tzw. Kinderstransporty, dzięki którym ocalano życie żydowskich dzieci.
Gdański pomnik, zatytułowany „Odjazd”, przedstawia pięcioro dzieci z walizkami wyruszające w podróż. Tematem dzieła jest pożegnanie z miejscem urodzenia i rozstanie – najczęściej już na zawsze – z rodzinami.
Autorem pomnika jest izraelski rzeźbiarz Frank Meisler, który urodził się w Gdańsku i sam wyjechał z miasta jedym z transportów do Wielkiej Brytanii. (Tam skończył architekturę na uniwersytecie w Manchesterze.)
Z Gdańska od 3 maja do 25 sierpnia 1939 r. wyjechały cztery transporty, dzięki którym uratowano od Zagłady 130 dzieci z Niemiec i Wolnego Miasta Gdańska. Dzieci te wywieziono do Anglii – na przyjęcie małych uchodźców zgodził się brytyjski parlament dzięki akcji British Jewish Refugee Committee (Brytyjsko-Żydowskiego Komitetu do Spraw Uchodźców). „Pociągi życia” jechały m.in. z Berlina, Monachium, Hamburga, Frankfurtu nad Menem, Wiednia, Pragi, Wrocławia, Królewca i Gdańska; przewieziono nimi ok. 10 tys. osób. Uratowane z Gdańska żydowskie dzieci dziś mieszkają w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i Izraelu.

Rzeźba na gdańskim dworcu jest częścią cyklu, w którego skład wchodzą także pomniki w Londynie, Berlinie i Rotterdamie.
Pierwszy z nich, The Arrival („Przyjazd”) powstał w 2006 r. w Londynie z inicjatywy organizacji Jewish Care pod patronatem księcia Walii Karola. Znajduje się on obok stacji kolejowej Liverpool Street Station, stanowiącej punkt docelowy Kindertransportów. Przedstawia on tę samą, co pomnik gdański, grupę żydowskich dzieci z podręcznym bagażem, które przyjechały na stację, aby zostać zabrane do sierocińców i hosteli.

Drugi pomnik z cyklu odsłonięto jesienią 2008 r. w Berlinie, przy dworcu Friedrichstrasse. Rzeźba nosi tytuł Züge in das Leben – Züge in den Tod („Pociągi do życia – pociągi do śmierci”). Przedstawia dwie grupy dzieci: mniejszą, ocaloną dzięki Kindertransportom, oraz większą, która trafiła do obozów zagłady.
Pomnik w Rotterdamie (2011), noszący tytuł Przeprawa do życia („Crossing to life”) przedstawia oczekiwanie na przesiadkę na prom do Anglii.