Uniejów

Pierwsze wzmianki o zamku w Uniejowie pochodzą z roku 1339. Dotyczą one jeszcze drewnianego obiektu o nieznanym czasie powstania, (jak i jego fundatora), który w roku 1331 spalili Krzyżacy. Około roku 1350 arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki zleca wzniesienie ceglanej warowni. W roku 1381 zamek został zdobyty i splądrowany przez Bernarda z Grabowa, który domagał się spadku po swym bracie, staroście uniejowskim-Pełce.
W połowie XV wieku zamek rozbudowano i dodatkowo ufortyfikowano. Jednak w roku 1492 został zdobyty przez Wawrzyńca Kośmidra Gruszczyńskiego, który toczył z arcybiskupem Zbigniewem Oleśnickim prywatną wojnę o Koźmin. W tym czasie warownia pełniła funkcje rezydencjonalne, kościelnego archiwum i biblioteki. Odbywały się w niej zjazdy duchowieństwa, a podczas wojny trzynastoletniej trzymano tu relikwie (m.in. głowę Św. Wojciecha), oraz kosztowności. Na zamku mieściło się też więzienie, gdzie trzymano innowierców i nieposłusznych księży. W roku 1485 uwięziono gdańszczanina Hansa Brandta, rzeźbiarza, któremu arcybiskup zlecił wykonanie nagrobka Św. Wojciecha. Ten jednak wziął pieniądze nie wywiązując się z umowy i postanowił się ulotnić. Został jednak złapany i prace skończył w więzieniu.
W 1525 roku zamek strawił pożar. W ciągu następnych dziesięciu lat warownię odbudował i przekształcił w renesansową rezydencję Stanisław z Gomolina. Następnie w pierwszej połowie XVII wieku zamek należał do arcybiskupów Jana Wężyka (1627-1639) i Maciaja Łubieńskiego (1641-1652), którzy przekształcili go w renesansowo-barokowe założenie. Tym samym obiekt stracił ostatecznie cechy warowne. Po potopie szwedzkim i powstaniu Lubomirskiego niewielkie remonty przeprowadził jeszcze arcybiskup Krzysztof Antoni Szembeka. Pod koniec XVII wieku zamek stracił znaczenie jako jedna z najważniejszych siedzib prymasów, ponieważ przenieśli się oni do Łowicza i Skierniewic. Po sekularyzacji - upaństwowieniu dóbr kościelnych przez Prusaków w 1796 roku, znaczna część zamku została opuszczona i dopiero w roku 1836 rząd carski przekazał go, wraz z tytułem hrabiowskim generałowi Aleksandrowi Tollowi w nagrodę za zasługi w tłumieniu powstania listopadowego. Tollowie przeprowadzili kolejny remont, ukształtowali założenie parkowe i pozostawali w Uniejowie do końca I wojny światowej. W dwudziestoleciu międzywojennym istniała tu szkoła i pensjonat, a podczas II wojny światowej zamek pełnił rolę magazynu nawozów i zboża. Zabytek został odbudowany w latach 1956-1967. Początkowo umieszczono w nim muzeum, a potem hotel i restaurację.
Zamek został zbudowany na nasypie ziemnym na zachodnim brzegu Warty, kilkadziesiąt metrów od dzisiejszego koryta rzeki. Pierwotna budowla miała kształt czworoboku o wymiarach murów 23x29 metrów, z przelotem bramnym od południa przylegającym do do zachodniej kurtyny, trzykondygnacyjnym domem mieszkalnym, gdzie od strony dziedzińca znajdowała się kaplica, oraz z wieży głównej o wysokości 25 metrów i średnicy 9 metrów. Całkowita powierzchnia zamku wynosiła około 700 metrów kwadratowych. Pierwotny zarys budowli zawierał się w środkowej części obecnego założenia. W połowie XV wieku do zachodniego domu dobudowano w narożnikach dwie czworoboczne, trzykondygnacyjne wieże mieszkalne. Na miejscu wjazdu postawiono czworoboczną wieżę bramną, a cały zamek otoczono zewnętrznym murem obwodowym, który stworzył międzymurze. Wtedy warownia składała się z dwóch wież mieszkalnych, jednej bramnej, wieży ostatniej nadziei (stołp), oraz domu mieszkalnego z kaplicą. Całkowity metraż wynosił już 1350 metrów kwadratowych.
Podczas przebudowy w latach 1525-1534 przeprowadzonej przez Stanisława z Gomolina, wzniesiono budynek w kształcie litery L, łączący wieżę bramną z główną. Sto lat później zabudowano przestrzeń międzymurza od wieży bramnej do wieży północno-zachodniej i ujednolicono wczesnobarokową bryłę powstałego w ten sposób skrzydła południowego. Zamek składał się wtedy z trzech skrzydeł mieszkalnych, wieży głównej i mieszkalnej. Później bryła nie zmieniała się znacząco, aż do przebudowy, którą przeprowadzili Tollowie. Rozebrali oni zachodni mur łączący obie wieże i zbudowali na jego miejscu szeroki taras ze schodami. Dziś mimo, że zamek przeszedł wiele przekształceń to nadal można znaleźć w nim pierwotne elementy gotyckie.

Obecnie zamek należy do przedsiębiorstwa Termy Uniejów. Działa też w nim restauracja i hotel. Po więcej informacji zapraszam na witrynę internetową miasta Uniejów. Można zwiedziać jednak cenny park i oglądać warownię z zewnątrz. Tuż przy zamku działa zespół basenów termalnych, ośrodek piłkarski, oraz replika XV-wiecznego grodu rycerskiego. Warto też udać się do miasta, na drugi brzeg Warty. Prowadzi tam most dla pieszych. Po drodze oglądać można repliki starych armat. W bliskiej odległości od rzeki znajduje się gotycka kolegiata z połowy XIV wieku z neobarokową, wolnostojącą wieżą z 1901 roku. Dalej, przy tej samej ulicy (Kościelnickiej), położony jest dworek - dziś mieści się w nim Gminny Ośrodek Kultury. Uniejów to miejscowość wybitnie turystyczna. Miasteczko jest zadbane i posiada bogatą bazę noclegową.
https://www.zamkilodzkie.pl/pliki/uniej.htm