(0)
Spichrze w Grudziądzu - unikatowy zespół obronnych spichrzów nadwiślańskich o średniowiecznej genezie.
Spichrze w Grudziądzu
Po krzyżackiej lokacji Grudziądza w 1291 r., w początkach XIV w. przystąpiono do budowy murów obronnych, opasujących miasto. Pierwotnie pojedyncza linia znajdowała się również na wysokiej skarpie od strony Wisły. Już jednak w latach 1346-1351 zbudowano od tamtej strony murowany spichrz Bornwalda, parę kolejnych około 1364 r., a w 1504 r. wzdłuż dzisiejszej ul. Spichrzowej stało ich 14, w większości murowanych, co świadczyło o donosłej roli Grudziądza w handlu rzecznym regionu. 100 lat później było ich 16. Lokalizację zawdzięczały bliskości portu, znajdującego się u podnóża skarpy, a jednocześnie ich grube, strome mury zewnętrzne o małych okienkach zapewniały obronę przed wrogami i zabezpieczały zbocze przed osuwaniem. Z uwagi na topografie terenu budynki kilkukondygnacyjne od strony Wisły (do 6 kondygnacji), od strony miasta były zaledwie parterowe lub piętrowe, ustawione kalenicowo, kryte dwuspadowymi dachami. Wewnętrzna konstrukcja była drewniana, z belkowymi stropami i stan ten zachowano podczas przebudowy i odbudowy w następnych stuleciach. Pradopodobnie już w dawniejszych czasach, podobnie jak na XVIII-wiecznych rycinach, z nabrzeżem były połączone drewnianymi rynnami spadowymi, przez które zsypywano zboże bezpośrednio na łodzie i statki. Komunikację miasta z portem zapewniała stojąca na południowym krańcu ulicy obronna Brama Wodna, później pojawiły się 2 dodatkowe furty. Oprócz handlu zbożem, spichrze okresowo pełniły inne role, np. jeden z nich w latach 1603-1608 (lub do 1618 r.) służył jako świątynia ewangelicka, po utracie kościołów na rzecz katolików. Podczas odbijania Grudziądza z rąk szwedzkich w 1659 r. większość spichrzów spłonęła, ocalało 6. Odbudowa trwała do XVIII w., dawne szersze parcele podzielono na węższe, co pozwoliło na zwiększenie liczby budynków do około 30. W XIX w.kolejne spichrze i magazyny o konstrukcji szkieletowej pojawiły się również w sąsiedztwie na terenie miasta oraz na nabrzeżu wiślanym (niezachowane). Pięć budynków spłonęło w 1903 r., niektóre dostosowano do potrzeb mieszkalnych, wybijając duże okna i montując na elewacjach balkony. W 1909 r. na wysokości ul. Ratuszowej zbudowano monumentalne schody (później nazwane Schodami Słowackego). Poważne zniszczenia miały miejsce podczas walk o miasto w 1945 r. Odbudowa trwała w latach 1946-1966. Obecnie niektóre nadal pełnią funkcje magazynowe, częściowo mieszkalne, parę służy po adaptacji potrzebom Muzeum w Grudziądzu, w jednym, połączonym krytym przejściem przerzuconym nad ulicą z gmachu dawnego kolegium jezuickiego znajduje się część biur Urzędu Miejskiego (podobny, lecz późniejszy ganek łączył z jednym ze spichrzów zaplecze hotelu "Królewski Dwór" przy Rynku). Spichrze, wzniesione jako zwarty blok i stanowiące o wyjątkowości nadwiślańskiej panoramy, co podkreślił już w XVI w.
dodane na fotoforum:
