Przemyska Katedra ,,Milutkiej i dobrej niedzieli Wam życzę :-)

Biskupstwo łacińskie zostało utworzone w Przemyślu przypuszczalnie w latach 1345-49. Pierwsza katedra przemyska mieściła się w nie istniejącym już dziś kościele śś. Piotra i Pawła. Jednak pod prezbiterium dzisiejszej katedry natrafiono na pozostałości romańskiej rotundy, wzniesionej około połowy XII w., która została rozebrana by zrobić miejsce dla obecnej świątyni. Jej budowę rozpoczęto po 1465 r. z fundacji biskupa Michała Błażejowskiego. Do 1474 r. wzniesiono prezbiterium, zaś do 1490 r. trójnawowy korpus. W XVIII w, miała miejsce barokizacja kościoła, która objęła zarówno architekturę jak i wnętrza świątyni. Wtedy to przebudowano korpus i wzniesiono obecną fasadę zachodnią. W 1759 r. rozpoczęto budowę murowanej dzwonnicy. Natomiast w 1883 r. podjęto prace przy regotycyzacji katedry, w czasie której prezbiterium zostało pokryte nową okładziną ciosową a okna ozdobiono maswerkami. Obecnie katedra jest budowlą gotycko-barokową złożoną z późnogotyckiego prezbiterium oraz późnobarokowego trójnawowego korpusu. Po obu stronach korpusu dobudowane zostały barokowe kaplice, od północy Drohojowskich a od południa bpa Aleksandra Fredry. Prezbiterium na zewnątrz opięte jest uskokowymi przyporami a w jego południową ścianę Tablica upamiętniająca zwycięstwo grunwaldzkiew 1910 r. wmurowana został tablica na pamiątkę 400-lecia bitwy pod Grunwaldem, autorstwa Jana Raszki, z przedstawieniem uroczystego wjazdu do Przemyśla Władysława Jagiełły i Jadwigi. Późnobarokowa fasada frontowa jest dwukondygnacjowa i zwieńczona trójkątnym szczytem, niemal na całej szerokości poprzedza ją kruchta. Prezbiterium i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe, zaś nawy boczne dachy pulpitowe. Wewnątrz prezbiterium wydzielone jest ostrołukową arkadą i nakryte sklepieniem sieciowo-gwiaździstym, wysokie ostrołukowe okna ozdobione są maswerkami. Nawa główna nakryta jest sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, zaś nawy boczne sklepieniami krzyżowymi. Na sklepieniu prezbiterium zachowały się wczesnorenesansowe malowidła z poł. XVI w. o motywach roślinnych. Wyposażenie wnętrza jest przeważnie neogotyckie i neobarokowe i pochodzi z przełomu XIX i XX w. Ustawiony w prezbiterium neogotycki ołtarz główny ma formę tryptyku z ogromną ażurową nastawą. Widok na prezbiterium od pd.Ołtarze boczne są przeważnie neobarokowe, a w jednym z nich znajduje się alabastrowa figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem, gotycka z XV w., wykonana w południowych Niemczech. Eklektyczne są też ambona, ławki, konfesjonały, stalle i trony biskupie. Z marmuru dębnickiego została wykonana barokowa chrzcielnica z 1692 r. W prawej nawie znajdują się dwa pomniki nagrobne: renesansowy nagrobek Jana Dziaduskiego, bpa przemyskiego (zm. 1559), wykonany z czerwonego marmuru z leżącą postacią zmarłego w szatach pontyfikalnych oraz późnorenesansowy nagrobek Jana Fredry, kasztelana przemyskiego (zm. 1589) i jego żony Anny ze Stadnickich (zm. 1622), piętrowy, wykonany z wapienia i alabastru, z rzeźbionymi postaciami zmarłych. Renesansowa kaplica Drohojowskich została zbudowana około 1580 r. i nakryta jest kopułą z latarnią. Z korpusu prowadzi do niej późnobarokowy portal ozdobiony rzeźbami Tomasza Huttera. Rokokową polichromię iluzjonistyczną w kaplicy wykonał w 1756 r. lwowski malarz Stanisław Stroiński, jej program odnosi się do kultu Najświętszego Sakramentu. Na ścianie północnej znajduje się rokokowy ołtarz z barokowym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej z połowy XVII w. kaplica bpa FredryPóźnobarokowa kaplica bpa Fredry została wzniesiona około 1725 r. na planie elipsy. Nakryta jest kopułą z latarnią, której dekorację malarską wykonał w 1731 r. Karol de Prevo. We wnętrzu znajduje się późnobarokowy ołtarz połączony kompozycyjnie z z nagrobkiem bpa Aleksandra Fredry, zespół ten wykonali w latach 1736-40 Kazimierz Stachowski i Tomasz Hutter. Ołtarz wzorowany jest na niezrealizowanym projekcie głównego ołtarza do rzymskiego kościoła św. Ignacego autorstwa Andrei Pozzo. W ołtarzu znajduje się późnogotycki krucyfiks z 1. poł. XVI w. oraz wczesnobarokowa płaskorzeźbiona Pieta z 1. poł. XVII w., wykonana z alabastru w Niderlandach lub północnych Niemczech. Przy katedrze stoi wysoka na 71 metrów późnobarokowa dzwonnica wzniesiona w latach 1759-64, nadbudowana w 1907 r. o trzecią neobarokową kondygnację, nakryta hełmem z dwiema spiętrzonymi elewacjami. Są na niej zawieszone cztery dzwony, najstarszy z 1766 r. wykonany został przez lwowskiego ludwisarza Teodora Polańskiego a pozostałe trzy pochodzą z odlewni braci Felczyńskich w Przemyślu, z nich jeden ufundował ówczesny prezydent Polski, Ignacy Mościcki.