(0)
Jednym z najstarszych grodów na Litwie jest Merecz (Merkine). Grodzisko na Górze Zamkowej (piliakalnis), zwanej też Górą Królowej Bony, założone przy ujściu Mereczanki do Niemna, było w XI–XV w. siedzibą myśliwskiej rezydencji książąt litewskich.
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1377 r., a dotyczy zdobycia tutejszego zamku, zwanego przez Krzyżaków Merkenpille. Zakon niszczył jeszcze gród dwukrotnie – w 1393 i 1403 r. Po zwycięstwie grunwaldzkim i zniknięciu groźby ataku krzyżackiego zamek stracił znaczenie militarne, a na przełomie XV i XVI w. był już opuszczony.
Dziś od strony strumyka Stangwis grodzisko wygląda jak niewysoka górka, ale po wspięciu się po schodach na szczyt widać, że leży ono ponad 30 m nad doliną Niemna; jest stąd wspaniały widok.
Prawa miejskie magdeburskie nadano w 1569 r., ale było to potwierdzenie wcześniejszego przywileju z 1387 r.
Miasto rozwinęło się w siedzibę starostwa grodowego, administrującego kolonizacją ówczesnej Puszczy Mereckiej. Było ulubionym miejscem polowań wielu władców polskich, w tym Władysława IV, który zmarł tu 20 V 1648 r., właśnie podczas łowów. Od 1605 r. istniał w Mereczu klasztor dominikański, a w latach 1676–1777 działało kolegium jezuickie.
Pomyślny rozwój Merecza przerwał w połowie XVII w. atak Szwedów, po którym miasto nie odzyskało już nigdy utraconej pozycji. Miarą upadku może być przekazanie w 1775 r. przez Merecz praw miejskich Olicie; miasto utraciło wówczas funkcję siedziby sądów województwa trockiego. Dziś liczy 1,5 tys. mieszkańców.
Cały zespół staromiejski (senoji miesto dalis) uznany został za zabytek architektury.
Najcenniejszy jest wczesnobarokowy z cechami gotyckimi kościół Wniebowzięcia NMP (Švč. Mergeles Marijos emimo i dangý bažnyčia), ufundowany przez Jagiełłę w I połowie XV w., przebudowany w 1648 r. Odnowiona bryła świątyni bardzo ładnie przedstawia się z zewnątrz, zwłaszcza dostawiona w XIX w. dzwonnica-brama i ozdobny attykowy fronton, wieńczący fasadę. Wnętrze kryje wiele cennych zabytków, w tym aż trzy otoczone kultem obrazy – XVI-wieczną Madonnę z Merecza (Merkines Madona, ołtarz boczny) oraz kopie wizerunków z Loreto (1615) i Kodnia (Gwadelupy, XVII w.), pięć barokowych ołtarzy z XVII w. oraz Drogę Krzyżową z 1912 r.
Cerkiew z 1868 r. (cerkve) została wystawiona w miejscu ratusza. Mieści dziś muzeum regionalne (Alytaus kraštotyros muziejaus fililas). Ciekawymi zabytkami są dwa słupy kamienne z 1579 r. (stulpai), zwieńczone krzyżami, wyznaczające ówczesne granice miasta (pierwotnie były cztery).
