Kadyny

Kościół i klasztor bernardynów
Fundatorem kościoła i klasztoru bernardynów w Kadynach był Teodor Jan Schlieben. Nawrócony z luteranizmu pod wpływem jezuitów z Reszla, stał się gorliwym katolikiem. Przed 1682 r, rozpoczął budowę kaplicy ku czci św. Antoniego z Padwy wraz z pomieszczeniami mieszkalnymi dla zakonników na zalesionym wzniesieniu w dobrach Kadyny. Następnie zwrócił się do prowincjała wielkopolskiej prowincji bernardynów z propozycją objęcia tego miejsca. Prowincjał, o. Erazm Maron, wyraził na to zgodę.
J.T. Schlieben zamierzał w przeszłości wybudować w Kadynach kościół oraz Domek Loretański. Z osiedleniem się bernardynów w Kadynach fundator wiązał nadzieje, że będą pracować nad nawracaniem protestantów w okolicach Gdańska i Elbląga.
Żeby zapewnić zakonnikom podstawy bytu materialnego, oprócz placu pod budowę kościoła i klasztoru, zapisał także cztery morgi pruskie gruntu na założenie sadu i ogrodu. Ponadto przydzielił im łąkę, dwa konie, dwa woły i dwa wozy. Zapewnił wolny wyrąb drzewa w lasach na konieczne remonty i na opał oraz wolny połów ryb w jeziorze. Syn fundatora Ernest, po śmierci ojca zapisał klasztorowi jeszcze resztę wzgórza kadyńskiego od strony drogi prowadzącej do Elbląga. Pierwszy klasztor i kaplica w Kadynach były zbudowane z drzewa. Bernardyni nie byli z tego zadowoleni z kilku względów, m. in. dlatego, że drewniane zabudowania łatwo mogły się stać pastwą pożaru. W zawiązku z tym rozpoczęli starania o wzniesienie budynków murowanych. Starania te zakończyły się sukcesem. Dnia 20 maja 1716 r. bp sufragan warmiński - Franciszek Kurdwanowski, poświęcił kamień węgielny pod budowę murowanego kościoła w stylu barokowym pw. św. Antoniego z Padwy.
Budowa świątyni trwała dość długo. Prace rozpoczęte w 1716 r. zakończono dopiero w 1727 r. (prezbiterium i zakrystia); budowa nawy głównej wraz z wieżyczką przeciągnęła się do 1739 r. Nad wyposażeniem wnętrza pracowano jeszcze przez wiele następnych lat. Ostatecznie kościół został konsekrowany 21 czerwca 1743 r. Aktu tego dokonał bp sufragan warmiński Jan Krasiński.
W latach 1714-28 wybudowano budynek klasztorny jednopiętrowy i jednoskrzydłowy. Zgodnie z życzeniem fundatora bernardyni w Kadynach oprócz umacniania wiernych w wierze katolickiej starali się wpływać na protestantów, których praojcowie w czasie reformacji odeszli od Kościoła katolickiego, i przyciągnąć ich z powrotem do wiary przodków. Ponieważ protestanci byli przeważnie narodowości niemieckiej, toteż głoszono dla nich specjalne kazania w ich ojczystym języku.
Po utracie przez Polskę niepodległości na skutek rozbiorów Warmia została przyłączona do państwa pruskiego. W tym momencie rozpoczął się stopniowy zmierzch klasztoru kadyńskiego. Ostatecznie 6 kwietnia 1826 r. nastąpiła kasata. Ostatnich zakonników (trzech) wywieziono do istniejących jeszcze klasztorów. Wyposażenie kościoła przeniesiono do katedry we Fromborku. Klasztor został częściowo rozebrany. Reszta, pozostawiona bez opieki, stopniowo chyliła się ku ruinie.
Do naszych czasów zachowały się mury kościoła do wysokości okien oraz część budynku klasztornego.
Na początku lat dziewięćdziesiątych ruinami kościoła kadyńskiego zainteresowało się Ministerstwo Kultury i Sztuki - głównie ówczesny minister - Izabella Cywińska. Odbudowany zespół miał służyć jako dom pracy twórczej dla ludzi kultury. Zdołano jedynie odbudować mury kościoła i osadzić na nich konstrukcję stalową pod przyszły dach. Z powodu braku środków, prace przerwano i w takim stanie przekazano obiekt kurii biskupiej w Olsztynie. Bp Edmund Piszcz zwrócił się wtedy do braci mniejszych z Prowincji Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z propozycją objęcia tego obiektu. Odpowiedź była negatywna. Również negatywnie zareagowali na podobną propozycję księża salezjanie z parafii w Tolkmicku.
W międzyczasie powstała Prowincja św. Franciszka. Bp Edmund Piszcz zwrócił się do zarządu nowej prowincji z propozycją objęcia ruin w Kadynach. Tym razem odpowiedź była pozytywna.
Oficjalne przekazanie Kadyn nastąpiło 2 sierpnia 1992 r. Równocześnie została utworzona parafia w Kadynach, wydzielona z parafii w Tolkmicku. Należy do niej około 300 wiernych.
W latach 1993-94 zdołano doprowadzić ocalałą część budynku klasztornego do użytku. Następnie przystąpiono do rekonstrukcji pozostałej części klasztoru. Obecnie jest ona w stanie surowym. Równocześnie były prowadzone prace przy kościele, dzięki którym został doprowadzony do używania.
Wszystkie prace zostały sfinansowane ze środków pochodzących z Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i z funduszów Prowincji św. Franciszka.